Bij de buitenschoolse opvang klimt een van de meiden binnen een mum van tijd in de hoogste boom. Ouders lopen op dat moment binnen om kinderen op te halen. “Zo die komt er later wel. Stoere meid!” zegt een van de vaders tegen een pedagogisch professional, al kijkend naar het tafereel. Een moment later komt een jongen zwierend en zwaaiend naar buiten gerend. “Ik ben Elsa!” roept hij stralend. De vader kijkt om en zegt: “Die gaat het moeilijk krijgen in onze samenleving”.
In onze samenleving hebben we denkbeelden over jongens en meisjes. Bij stoer en sterk wordt er snel gedacht aan jongens. Bij aardig en zorgzaam aan meisjes. De denkbeelden die de samenleving heeft over jongens en meisjes zorgen voor verwachtingen en ideeën die wij onbewust meegeven aan opgroeiende kinderen.
Het begrip gender gaat niet over sekse, oftewel je geslacht, maar gaat over sociaal-culturele aspecten en invloeden met betrekking tot jongens- en meisjesgedrag. Zoals uit het praktijkvoorbeeld hierboven blijkt dat zowel het meisje als de jongen niet voldoen aan het beeld dat de samenleving heeft van wat jongens- of meisjesgedrag is. In de ogen van veel mensen zal stoer gedrag gunstiger beoordeeld worden dan zachtaardig gedrag bij jongens. Daarmee sturen we de identiteitsvorming en scheppen we ongelijkheid tussen jongens en meisjes.
Omroep BBC voerde in 2017 een experiment uit, genaamd ‘Girls vs boys toys’, waarin dreumesen werden gekleed in stereotype jongens- of meisjeskleding van de andere sekse. Jongens werden gekleed in meisjeskleding en meisjes in jongenskleding. De deelnemende professionals waren hier niet van op de hoogte. Uit het experiment blijkt dat professionals handelen op basis van gender wanneer ze spel aanbieden. Zo werden meisjes die gekleed waren als jongens gestimuleerd tot bewegelijk spel en jongens die gekleed waren als meisjes kregen poppen aangereikt. Voorafgaand aan het experiment gaven de professionals aan geen verschil te maken in de benadering naar jongens en meisjes. Dit experiment geeft aan hoe diepgeworteld het handelen op basis van gender zit.
Genderneutraal of genderbewust
Om jongens en meisjes gelijke kansen te geven zien we dat er steeds meer aandacht is voor het kind als individu ongeacht de sekse. Daarbij wordt er met regelmaat gesproken over genderneutraal opvoeden. We kunnen ons afvragen of genderneutraal opvoeden bestaat. Ondanks alle sociaal-culturele invloeden zoals normen en waarden, blijft er nog altijd een biologisch verschil tussen jongens en meisjes dat we niet kunnen neutraliseren. Neem alleen al de fysieke verschillen zoals een zachte of stevige huid, baardgroei, stemhoogte, spieren en botten.
Genderneutraal suggereert de illusie dat er geen verschillen zijn tussen jongens en meisjes. Het doet geen recht aan de diversiteit die er is tussen jongens en meisjes, maar vooral ook tussen jongens onderling en meisjes onderling. We kunnen ons beter bewust zijn van de onbewuste invloed van sociaal-culturele aspecten.
Dat vraagt van ouders en pedagogisch professionals een voorbeeldrol die mild is in het kijken naar jongens en meisjes en gedrag niet op basis van gender toekent aan een sekse. Een kind is meer dan alleen zijn sekse of de genderverwachtingen die daarbij komen kijken.
Recht op diversiteit
Kinderen hebben recht op diversiteit ongeacht of het wordt toegekend aan jongens- of meisjesgedrag. Ze zijn van nature nieuwsgierig en willen leren en ontdekken. Ze komen uiteindelijk terecht in een snel veranderde wereld vol diversiteit waar zij een plek moeten zien te vinden en mogen zijn wie ze zijn.
Een breed scala aan rolmodellen, doorbrekend spelaanbod en spelbenadering dragen onder andere bij aan de identiteitsvorming: mogen ontdekken en zijn wie je bent. Zo kunnen opgroeiende kinderen bijvoorbeeld ontdekken wat het is om een jongen en later een man te zijn.
Genderbewust
Je moet het zijn van een stoere jongen, zorgzame jongen, lief meisje of ruige meid niet willen neutraliseren. Je kunt je wel bewust zijn van sociaal-culturele invloeden om daar vervolgens op in te kunnen spelen. Blijf knuffelen met stoere tienerjongens en blijf meiden uitdagen om te stoeien als de voorkeur voor roze de boventoon voert. Ken uitspraken niet direct toe aan jongens- of meisjesgedrag. Bevestig enkel op positieve wijze dat jongens en meisjes er mogen zijn in welke vorm dan ook.